Barbara Stok (1970) werd bekend met de stripverhalen over haar eigen leven, voor het eerst geboekstaafd in 1998, in Barbaraal tot op het bot. Twee jaar geleden werden haar autobiografische boeken gebundeld in De Dikke Stok: 450 pagina’s lang het hele leven verteld in klare lijnen, heldere kleuren en rake teksten. Internationale roem verwierf Stok met haar intieme beeldroman over Vincent van Gogh, Vincent, die in Japan en twintig andere landen verscheen. Met De filosoof, de hond en de bruiloft vertelde ze het levensverhaal van Hipparchia, een van de eerste vrouwelijke filosofen. Haar minimalistische en tegendraadse levenshouding vond z’n weerslag in een wederom heel persoonlijk aanvoelend boek; diepzinnig, licht en subversief. In 2009 ontving Stok de Stripschapprijs voor haar gehele oeuvre. Ze woont en werkt in Groningen. En staat vanaf deze week tweewekelijks in De Groene. 

Wat is het leukste moment bij het werken aan een stripverhaal?
Het schrijven vind ik het leukst, leuker dan het tekenen. Het schrijven van het scenario en het schrijven van de dialogen. Het is een soort puzzel: het verhaal moet soepel lopen, begrijpelijk zijn en passen binnen de beschikbare ruimte. Dat vind ik het allerleukste werk. Ik kan dagen zitten broeden op één zin die nog niet lekker loopt. Soms word ik dan ‘s ochtends wakker met de oplossing. En, als een pagina af is, en gelukt: de voldoening. Dat zijn ook de leuke momenten, dat je een lege pagina hebt veranderd in een mooie strip. Dan ga ik zingend door huis. Andersom, als het een keer niet goed lukt, als ik niet tevreden ben met wat ik heb gemaakt, dan kan ik daar echt humeurig van worden. 

Voel je je vrij in wat je maakt?
Ik heb het geluk dat ik mijn vaste kosten altijd laag heb kunnen houden, waardoor ik de mogelijkheid heb opdrachten te weigeren die mij niet aanspreken. Als ik alle vrijheid heb, ben ik op mijn best. 

Zijn er scènes die je vermijdt?
Ingewikkelde tekeningen probeer ik te vermijden, want daar ben ik eigenlijk te lui voor, haha. Maar soms ontkom ik er niet aan, en als ik dan eenmaal bezig ben, vind ik het toch wel leuk. Als zo’n uitgebreide tekening af is, is de voldoening wel extra groot. Qua onderwerpen ben ik nog geen beperkingen tegengekomen. Ik ben niet bang en ik vind dat alles gezegd moet kunnen worden, zolang het maar een goed verhaal is. Maar ik zal niet snel iemand opzettelijk kwetsen, want daar hou ik niet van. In mijn verhalen zit juist empathie.

Heb je een bepaalde lezer/kijker voor ogen die je wil verrassen of plezieren?
In principe maak ik wat ik zelf goed vind. Dus ik maak de strips eigenlijk in eerste instantie voor mezelf, waarbij ik me bewust ben dat niet iedereen het zal snappen. Bij Vincent had ik het gevoel dat Vincent van Gogh over mijn schouder meekeek. Een beetje alsof hij de drie jaar dat ik aan dat boek werkte bij ons in huis woonde. 

Ben je gegroeid in hoe je tekent, is je stijl veranderd?
In het begin waren de tekeningen vrij onbeholpen. Maar die vind ik ook mooi, want daar zit ook karakter in. Ze passen bij de persoonlijke verhalen, als een handschrift. In de loop van de tijd ben ik veel beter gaan tekenen, en ik ben in kleur gaan werken.  

Kijk je terug op je oude werk, zou je daarin dingen willen veranderen?
Nee, niets. Dat vind ik nog steeds steengoeie verhalen. Sterker nog, ik probeer in mijn autobiografische werk van nu juist weer dezelfde bravoure en spontaniteit te leggen die er in het begin al in zat.

Las je periodes in waarin je niet werkt?
Dat probeer ik wel, maar dat is moeilijk. Tijdens het laatste jaar dat ik werkte aan De filosoof, de hond en de bruiloft heb ik een heel jaar geen dag vakantie gehad en maakte ik lange werkdagen. Toen het boek eenmaal af was, kwam de drukte van de promotie er direct achteraan. Interviews, lezingen. Ik weet nooit wanneer er officiële vakanties zijn. Meivakantie, herfstvakantie, dat gaat allemaal langs me heen. Dat vind ik geen probleem, want ik vind het superleuk werk. Maar vorig jaar heb ik heel bewust extra vakantie genomen om in te halen. Nu heb ik op mijn muur gehangen hoeveel vakantiedagen normale mensen in dienstverband hebben en probeer ik dat ook te doen. 

Beschouw je jezelf als een maker met een boodschap?
Ja. Ik weet dat sommigen daar kritisch over zijn, schrijvers en kunstenaars met een boodschap. Maar zo zit ik nu eenmaal in elkaar. Dit zijn gewoon de verhalen die ik maak, dit is wat ik te vertellen heb. Rode draad is de vraag wat goed leven is. Maar mijn boodschap is ook een van twijfel. Ik weet het allemaal niet zeker. Dat zit er ook altijd in. 

Wie zijn je favoriete striptekenaars?
In Nederland Peter van Straaten, Maaike Hartjes, Anne Stalinski. Internationaal ben ik fan van Peter Bagge, Julie Doucet, Daniel Clowes – de Amerikaanse alternatieve strips. Dat zijn de eersten die zo in me op komen, er zijn er nog veel meer.  Kamagurka vind ik ook erg goed trouwens.

Verouderen strips zoals romans dat doen, of denk je dat strips tijdlozer zijn?
Nou, als kind was ik dol op Kuifje. Een paar jaar geleden heb ik dat weer eens gelezen. Ik stond ervan te kijken hoe gedateerd dat nu is. De manier waarop Afrikanen zijn getekend, hoe ze met dieren omgaan. 

Als je een tekenaar zou kunnen zijn waar of wanneer dan ook, waar en wanneer zou dat zijn?
Niet speciaal als tekenaar, maar in het algemeen zou ik wel een kijkje willen nemen in de verre toekomst. Ik ben benieuwd hoe de wereld er dan uitziet. 

Heeft een recensent ooit iets kritisch over je geschreven waarvan je dacht: dat klopt?
Ha, leuke vraag. Eerlijk gezegd lees ik alleen de positieve recensies. Ricky, mijn man, doet op mijn verzoek de voorselectie. Als mensen mijn werk niet goed vinden, denk ik meestal: die zit op een andere golflengte. 

Wat is qua lezen of kijken je guilty pleasure? En daarbuiten?
Een paar jaar geleden was er een serie op tv, The Millionaire Matchmaker, een heel fout realityprogramma over een datingbureau dat knappe mensen, meestal vrouwen, koppelde aan miljonairs. 

Met welk van je boeken heb je de diepste band?
De filosoof, de hond en de bruiloft, het boek over filosoof Hipparchia uit de Griekse oudheid. 

Heb je verborgen talenten? Als je geen striptekenaar zou zijn, wat zou je dan willen zijn?
Ik heb een heleboel kleine talenten die je niet op je cv kunt zetten. Ik kan bijvoorbeeld heel goed legpuzzels leggen, maar daar heb je verder niks aan. En ik heb een talent voor de lekkerste mango’s vinden op de markt, die sappig en zoet zijn, en niet overrijp. Zeilen kan ik ook goed, daar ben ik mee opgegroeid. Vorig jaar zijn mijn man, broer en ik over de Noordzee naar Denemarken gezeild, prachtig. In een ander leven had ik  daar wel mijn beroep van willen maken, zeilschepen de Atlantische Oceaan over varen. 

Er staat een tafeltje langs de Seine klaar, met een roodgeblokt laken, twee wijnglazen, een kaars. Obers in jacquet staan paraat. a) Welke stripfiguur zou je voor een diner uitnodigen? b) Waar zouden jullie het over hebben?
Guust Flater, om de hele avond mee te lachen. En dan hoop ik dat hij zijn flaterfoon meeneemt, waarmee hij chaos veroorzaakt in de chique setting. 

Welke strip zou iedereen op zijn achttiende moeten kennen? 
Persepolis van Marjane Satrapi. 

Wat is het interessantste dat je onlangs van een boek geleerd hebt?
The Dawn of Everything van David Wengrow en David Graeber vond ik indrukwekkend. Het gaf me een andere kijk op de geschiedenis van de mensheid en op onze beschaving nu. Dat die niet zo uniek is als we zelf denken. Het helpt me soms de wereldproblemen toch wat te relativeren. En het geeft me hoop dat het anders kan. 

Welke klassieker heb je, tot je grote schaamte, nooit gelezen? Of welke filmklassieker heb je nooit gezien? Of welke beroemde striptekenaar heb je nooit tot je genomen?
Superheldenfilms, zoals Batman, daar kan ik van genieten, maar de strips heb ik nog nooit gelezen en spreken me ook niet aan. Hoewel ik wat betreft films gek ben op sciencefiction, houd ik bij strips juist van realistische verhalen in een eenvoudige tekenstijl.

Robert Crumb of Art Spiegelman?
Robert Crumb

Asterix of Obelix?
Obelix

Lucky Luke of Suske en Wiske?
Lucky Luke

Claire Brétecher of Bastien Vivès?
Ken ik beide niet goed.

Socrates of Hipparchia?
Oehhh moeilijk… Nee, dat voelt als moeten kiezen tussen je kinderen. Ik hou van allebei evenveel. (Ik werk nu aan een boek over Socrates.)

Jan, Jans of de kinderen?
Catootje

Lees ook: