U heeft klassieke talen gestudeerd, bent gepromoveerd op de Griekse dichter Pindarus, was werkzaam als classicus aan de Universiteit Leiden. Heeft u altijd al over Alkibiades willen schrijven?
Eigenlijk wel ja. Het is een oud plan. Als je klassieke talen studeert, dan kom je Alkibiades wel tegen. Het is een heel kleurrijk personage, dat een ongelofelijk leven heeft geleid. Ik dacht toen al dat hij een historische roman waard zou zijn. Ik had ook al bedacht dat ik dat dan moest gaan schrijven, maar heel lang heb ik het niet gedurfd. Nu heb ik het toch gedaan, omdat ik er opeens de relevantie van inzag. Alkibiades was persoonlijk betrokken bij, misschien zelfs schuldig aan, het verval van de alleroudste democratie van de wereld. De symptomen van dit verval zijn angstaanjagend herkenbaar voor ons vandaag de dag.

Wat vindt u het meest fascinerend aan Alkibiades?
Zijn ambitie en zijn ambiguïteit. Hij is ambigu in meerdere opzichten. Zijn ambitie is ambigu: het is lastig om vast te stellen of hij ambitieus is ten bate van zichzelf, of ten bate van Athene. Al doet hij steeds zijn uiterste best om ons ervan te verzekeren dat alles wat hij heeft gedaan voor Athene deed. Dat wil niet zeggen dat de lezer hem daar altijd in hoeft te geloven. Daarnaast is hij ambigu qua seksualiteit en gender. Hij is openlijk biseksueel, op een manier die niet gebruikelijk was. Iedereen is het erover eens dat hij de mooiste man van Griekenland is, maar tegelijkertijd is hij een erg onmannelijke man, een vrouwelijke verschijning.

Een sleutelzin in uw boek is: ‘Geen man zal ooit een groot man zijn als hij niet ook een vrouw durft te zijn.’ Dit is een les van Hipparete, de vrouw van Alkibiades, die hem wil meegeven dat hij empathischer moet zijn. Alkibiades herhaalt deze les op momenten dat hij er qua uiterlijk vrouwelijk uitziet. De laatste geliefde van Alkibiades, Timandra, vindt hem een groot man omdat hij haar als zijn gelijke beschouwt. Was Alkibiades volgens u een feminist?
In het oude Griekenland waren er weinig feministen, maar als er iemand in aanmerking komt om een beetje feministisch te zijn, dan was het Alkibiades wel. Hij was zeker veel feministischer dan zijn tijdgenoten.

Tegelijkertijd was Alkibiades een vrouwenverslinder. In de periode dat hij het plan opvat om Sicilië binnen te vallen neemt hij een slavin in huis, maakt haar zwanger en verkoopt haar door. Hoe staat dit in verhouding tot zijn zogenaamde feminisme?
Ook daarin zie je weer zijn ambiguïteit. Hij blijft een product van een erg masculiene maatschappij. Hipparete is heel belangrijk. Zij praat met Alkibiades over het concept roem en of vrouwen ook beroemd kunnen worden. Dat is eigenlijk heel on-Grieks: de beste vrouw is een vrouw waar je niets over hoort. Hipparete gaat daar tegenin en daar leert Alkibiades van. Tegelijkertijd is hij niet volmaakt, dus dan krijg je zo’n scène met een slavin. Dat hij een slavin in huis zou hebben genomen is iets wat in sommige bronnen wordt genoemd. Ik ga dat niet weglaten. Het laat ook zien hoe moeilijk het was om echt een feminist te zijn in die tijd.

Zag hij vrouwen dan wel echt als zijn gelijke?
Ja, ik denk het wel. Met die slavin kun je het je afvragen, maar met Hipparete en Timandra zeker wel. Alkibiades nam Timandra mee op de trotse oorlogsvloot van Athene en op veldtocht naar Thracië en Perzië. Zijn tegenstanders vonden dat ridicuul. Maar ik ga dan nadenken waarom hij dat deed. Ik denk dat het betekent dat hij toch een speciale band had met Timandra en haar als zijn gelijke beschouwde.

Sommige vrouwen zijn meer gelijke dan anderen.
Het is een leerproces natuurlijk. Misschien zou hij nadat hij Timandra had ontmoet niet weer hetzelfde doen met die slavin.

Toen had hij wel al Hipparete ontmoet.
Ja, dat wel. Maar ja. Ik heb niet een boek willen maken over een modelfiguur of een modelfeminist. Hij is interessant, maar niet volmaakt.

U heeft heel veel onderzoek gedaan voor dit boek, achterin staan lange bronnenlijsten. Voelde het schrijven van Alkibiades als een terugkeer naar uw werk als classicus?
Het was wel een enorme terugval, ja. Alsof mijn oude leven als classicus en mijn nieuwe leven als schrijver samenkwamen. Maar ik vond het heerlijk. Ik had het wel gemist, dat onderzoek doen. Maar ik heb geen wetenschappelijk boek geschreven. Het is een roman. Juist omdat het een roman is, kon ik veel dichter bij de waarheid komen. Er zijn heel veel dingen die niet wetenschappelijk te bewijzen vallen, maar die toch waar zijn.

U ziet waarheid in het fictieve van uw boek. Dat lijkt een contradictie.
Dat lijkt zo, maar is niet zo. Een roman is de beste manier om de waarheid te vertellen. De waarheid is complex en in een roman kun je daar recht aan doen. Ik heb geen wetenschappelijke studie geschreven waarin ik je vertel wat er allemaal is gebeurd. In plaats daarvan laat ik het je meemaken: ik laat het je ruiken, proeven en voelen. Zo kun jij je inleven in zo’n personage. Daarom is fictie meer ‘waar’ dan non-fictie.

Welk boek ligt er naast uw bed?
Dat is het boek van Anjet Daanje, Het lied van ooievaar en dromedaris. Dat ben ik nu eindelijk aan het lezen. Ik loop een beetje achter. Als ik zelf heel erg in een roman zit, kan ik eigenlijk niet zo goed lezen. Zeker fictie niet, dan is dat orgaan al bezet. Dus in de tijd dat ik Alkibiades schreef groeide het stapeltje boeken dat ik per se wilde lezen.

Welke schrijver is naar uw idee het meest overschat?
Er was een tijd dat ik blindelings Harry Mulisch zou hebben geantwoord. Maar ja, wie leest hem nu nog? Je kunt nauwelijks zeggen dat hij nog overschat is. Hij is misschien ook helemaal niet zo heel slecht. Maar hij is in ieder geval niet zo goed als hij dacht dat hij was. Hij is best een goede verhalenverteller, maar stilistisch is zijn werk heel plat. Het is echt huis-tuin-en-keuken-proza. Dat vind ik nooit zo interessant. Ik vind schrijvers niet interessant vanwege het verhaaltje dat ze vertellen, maar om hoe ze het vertellen.

Welke schrijver is het meest onderschat?
Allard Schröder. Hij is een van onze grootste stilisten. Dat is nou echt een schrijver die een groter publiek zou verdienen.

Bent u door hem geïnspireerd?
Ja, hij is een voorbeeld. Maar het is niet alsof ik hem nadoe. Hij kan heel effectief dingen suggereren, met weinig woorden. Ik heb altijd de neiging om er een heel historisch stuk van te maken, met lange zinnen over grote dingen.

Waar komt die neiging vandaan?
Van mijn gulheid.

Heeft een recensent ooit iets kritisch over u geschreven, waarvan u dacht: hij heeft een punt?
Ja, dat gebeurt wel. Ik vind een negatieve recensie niet per definitie heel erg vervelend, als er tenminste uit blijkt dat het boek serieus genomen is. Ik kan me soms ook enorm ergeren aan een positieve recensie, als het boek wordt geprezen om totaal verkeerde redenen. Als iemand vijf sterren boven een recensie zet, maar het is een dom stuk van iemand die helemaal niet heeft begrepen wat ik met het boek wil, dan ben ik echt niet blij, hoor.

Er staat een tafeltje langs de Seine klaar, met een wit laken, twee wijnglazen, een kaars. Obers in jacquet staan paraat. Welk personage uit de wereldliteratuur zou u voor een diner uitnodigen?
Hmm… Dat is een moeilijke vraag. Ik zou heel graag met Alkibiades praten… Maar ik word in de war gebracht omdat je het over Parijs hebt. Ik weet het al. Ik zou graag willen dineren met Eline Vere. Ik denk ook dat dat esthetisch klopt, Eline Vere aan de Seine.

Waar zouden jullie het over hebben?
We zouden het hebben over Parijs, over oppervlakkige dingen, de wijn, het witte tafelkleed, en dan zouden we het hebben over alles. Over het leven, over ambitie, hoe het is om vrouw te zijn in haar tijd, wat romantiek betekent. Hoe het is om beschreven te worden door Couperus.

Couperus of Flaubert?
Couperus. Ik vind hem een fantastische schrijver vanwege zijn gulheid, de exuberantie van zijn zinnen, zijn beelden. Zo’n weldadige, overdadige poëzie, dat vind ik geweldig.

Natalia Ginzburg of Elena Ferrante?
Natala Ginzburg ken ik eigenlijk helemaal niet. Elena Ferrante wel, dus dan kies ik die. Ik heb het eerste deel van haar L’Amica geniale-reeks gelezen. Nou ja, ik heb het niet helemaal uitgekregen.

Wat vindt u van haar?
Elena Ferrante is een heel raar fenomeen. Het is zo’n ontzettende mega-bestseller, terwijl ze eigenlijk alles fout doet wat je fout kunt doen. Er kloppen allerlei dingen niet, stilistisch of qua compositie, en toch werkt het. Je snapt waarom mensen in het verhaal worden meegesleurd. Het is zo ongelooflijk gedetailleerd, dat je een soort van verslaafd raakt aan de overdosis van details.

Toch heeft u het niet uitgelezen.
Nee, op een gegeven moment had ik door wat ze deed. Toen verloor ik interesse.

Lees ook: