Het kon niet uitblijven: de dag nadat de EU kwam met nieuwe importtarieven op elektrische auto’s uit China, startte China met een onderzoek naar Europese subsidies op zuivelproducten. Is dit dan het startschot van een Europees-Chinese handelsoorlog? De Verenigde Staten en China zijn al sinds 2018 in een dergelijke handelsoorlog verwikkeld, in de Verenigde Staten liggen de importtarieven op Chinese elektrische auto’s nu al op 100 procent.

Als die handelsoorlog er komt, dan stevenen we nog harder af op een wereld die opnieuw in twee kampen verdeeld raakt. Met aan de ene kant de VS met hun bondgenoten en aan de andere kant een blok met niet langer Rusland, maar China als leider.

En dat maakt een groot verschil: als die nieuwe virtuele Muur te zijner tijd ook weer valt, is de kans door de deelname van China reëel dat het Oosten wereldwijd dominant wordt, en niet het Westen. Dat is een angstig idee. Niet omdat het slecht zou zijn voor onze economie, want dat valt misschien nog wel mee. Wel omdat het Chinese systeem van normen en waarden dan wereldwijd de overhand krijgt.

China kan het van ons winnen op economische kracht. Dat is nog lang niet zeker, maar ook zeker niet onmogelijk. Door alle staatssubsidies én door een uitgekiende industriepolitiek is China internationaal concurrerend gebleken. China wint nu de strijd om de dominantie op het gebied van elektrische auto’s en batterijen, het won eerder al de strijd om de zonnepanelen en de windturbines.

Daarbij helpt het dat China de eigen markt waar nodig afschermt voor buitenlandse concurrenten. De staat faciliteert bovendien spionage en het onbeschaamd stelen van buitenlandse technologie; dat wordt gezien als een daad van vaderlandsliefde. Het land is domweg ook enorm groot, met veel mensen en middelen. De tijd dat een communistisch systeem ervoor zorgt dat er maar één mantelpakje van bordeauxrood polyester in de winkels te krijgen is, zoals ik in 1978 zag in Moskou, ligt voorgoed achter ons. China is veel sterker dan de Sovjet-Unie ooit kon worden.

China kan het van ons winnen op economische kracht

‘Liever rood dan dood’, scandeerden we toen de VS begin jaren tachtig kruisraketten wilden plaatsen in Europa. Geldt dat niet nog steeds? Zou het niet beter zijn om mee te werken met China? Om te accepteren dat China het op een gegeven moment gewoon economisch van ons heeft gewonnen?

Het beroerde is dat we dan ook onze vrijheid zouden verliezen. Ja, die is ook in het Westen relatief, maar wel ideologisch verankerd. Wij kennen een onafhankelijke rechter die de burger waar nodig tegen de staat beschermt. En we geloven, hopelijk nog steeds, dat een vrije pers en een variëteit aan politieke stromingen wenselijk en noodzakelijk is voor een maatschappij waarin burgers in vrijheid kunnen leven.

De Communistische Partij van China (CPC) denkt daar principieel anders over. Een sterke, verenigde natie onder de onbetwistbare leiding van de CPC is in China het ideaal. De huidige leider Xi Jinping stelt bovendien dat het historisch onvermijdelijk was dat de CPC in China aan de macht kwam. Net zo historisch onvermijdelijk is het daarmee ook dat die CPC voor eeuwig aan de macht blijft. Wie dat in twijfel durft te trekken, verdwijnt in China achter slot en grendel of wordt monddood gemaakt.

Als Europa binnen de Chinese invloedssfeer zou komen, betekent dat heus niet meteen dat De Groene Amsterdammer morgen de burelen moet sluiten. Maar kijk naar Hongkong. Daar is een eens zo vrije maatschappij in no time omgevormd tot een onvrije maatschappij waar de angst regeert. De overgrote meerderheid houdt zich nu gedeisd, een belangrijk deel van de bevolking probeert juist in een goed blaadje te komen bij de nieuwe machthebbers. Ik zie ons in Nederland daar ook best toe in staat, mochten we ooit in een Chinees-Russisch blok terechtkomen.

En dat is het lastige met een handelsoorlog nu. Als we die niet voeren, lopen we een grotere kans dat onze industrie onderuit wordt gehaald door de Chinese concurrentie. Dan krijgt China meer economische macht over ons, en dus ook meer politieke zeggenschap. Maar als we die wel voeren, bespoedigen we dat er opnieuw twee machtsblokken ontstaan. Dan neemt ook de kans op een gewapend conflict toe.

Het is een moeilijk dilemma, maar als we nu alvast toegeven aan China en de toevloed van goedkope Chinese producten gewoon toelaten, dan geven we ons gewonnen nog voordat we de strijd goed en wel zijn aangegaan.