Het Europees Geneesmiddelenbureau (EMA) heeft een positief advies gegeven voor de goedkeuring van lenacapavir, een injecteerbaar hiv-medicijn dat slechts tweemaal per jaar toegediend hoeft te worden. Wetenschappers noemen het middel veelbelovend in de strijd tegen hiv-transmissie. Toch dreigt het medicijn voor miljoenen mensen buiten bereik te blijven.

Redactie, TPO, 25 juli 2025 – De injectie, in Europa op de markt gebracht als Yeytuo door farmaceut Gilead Sciences, wordt volgens de EMA als “zeer effectief” en “van groot volksgezondheidsbelang” beoordeeld. Zodra de Europese Commissie dit oordeel overneemt, mag het middel verkocht worden in alle 27 EU-lidstaten en in IJsland, Noorwegen en Liechtenstein.

Bijna volledige bescherming tegen hiv-overdracht

Lenacapavir wordt al gebruikt bij de behandeling van mensen met hiv, maar uit recente studies blijkt dat het middel ook bijna volledig effectief is in het voorkomen van overdracht, zowel bij vrouwen als mannen. Volgens Winnie Byanyima, directeur van UNAIDS, zou de injectie “de koers van de hiv-epidemie kunnen veranderen” mits wereldwijd toegankelijk.

De Amerikaanse FDA keurde het middel in juni al goed. De Wereldgezondheidsorganisatie adviseerde landen eerder deze maand om het middel op te nemen in het preventiebeleid voor risicogroepen.

Zes maanden bescherming met één prik

Waar andere middelen, zoals dagelijkse pillen of injecties met cabotegravir om de twee maanden, al enige bescherming boden, springt lenacapavir eruit vanwege de duur: één prik beschermt zes maanden lang. Dat kan vooral aantrekkelijk zijn voor mensen die moeite hebben met regelmatige bezoeken aan klinieken of die het stigma rond hiv-medicatie willen vermijden.

Farmaceut bepaalt wie toegang krijgt

Toch klinkt er scherpe kritiek op de distributie van het middel. Hoewel Gilead heeft toegezegd goedkopere generieke versies beschikbaar te stellen in 120 armere landen met hoge hiv-cijfers (met name in Afrika, Zuidoost-Azië en het Caribisch gebied), blijft bijna heel Latijns-Amerika uitgesloten. En dat terwijl de hiv-cijfers daar weliswaar lager zijn, maar wél in de lift zitten. Critici spreken van een gemiste kans in de mondiale strijd tegen de ziekte.

Volgens UNAIDS overleden vorig jaar wereldwijd zo’n 630.000 mensen aan aids en leven ruim 40 miljoen mensen met hiv.

“Magisch middel” onder farmaceutische controle

Byanyima uitte eerder haar zorgen over de commerciële monopolie op dit type medicatie. Zij riep zelfs voormalig president Donald Trump op om een deal met Gilead te sluiten, zodat lenacapavir wereldwijd geproduceerd en in licentie aangeboden kan worden.

Bron: AP