De rechtszaal in de Griekse havenstad Piraeus zag er even smoezelig uit als bij de vorige zittingen. Het was stoffig en armoedig. Overal lagen bekertjes en sigarettenpeuken. De tl-buizen bungelden aan een draadje. Maar de vijf vrouwelijke rechters, die het hoger beroep in de zaak tegen de Nederlandse journalist Ingeborg Beugel behandelden, waren van een ander kaliber dan de vorige die ze had meegemaakt. ‘Ze zaten rechtop. Gingen fatsoenlijk om met elkaar en met ons. Al gaf dat nog geen zekerheid over de uitkomst’, vertelt Beugel via een videogesprek vanuit Athene.

Vorig jaar werd ze door een lage rechtbank in diezelfde zaal veroordeeld. ‘De gefabriceerde en schadelijke aanklachten van mensensmokkel en lidmaatschap van een criminele organisatie waren vervallen’, zegt Beugel. Maar ze kreeg een voorwaardelijke celstraf van acht maanden voor de valse beschuldiging dat ze de Afghaanse vluchteling Fridoon in het geheim onderdak zou hebben geboden. ‘Mijn advocaat zei: maak je geen zorgen. Dit vonnis druist in tegen de wet. Het blijft niet staan. Hulp uit compassie van mens tot mens kun je niet strafbaar maken.’

Afgelopen dinsdag vertelde Beugel de vijf rechters hoe Fridoon indertijd in elkaar was geslagen door criminelen in het vluchtelingenkamp, die ook zijn hondje met sigarettenpeuken hadden bewerkt (zie https://www.groene.nl/artikel/criminalisering-van-hulp-aan-vluchtelingen). Uit compassie had ze hem in huis genomen. ‘Ik legde uit dat ik netjes mijn naam, telefoonnummer en adres aan de Griekse functionarissen heb gegeven. Dus er was geen sprake van dat ik hem voor de autoriteiten verborg.’ Verder was het Fridoon niet gelukt zijn papieren te verlengen omdat de Griekse IND tijdens corona anderhalf jaar gesloten was. Het loket was dicht. ‘Wie is dan de schuldige?’ vroeg ze aan de rechters.

De vijf rechters gingen in conclaaf. Ze klapten het mapje van de zaak dicht. Maar Beugel miste het hoogtepunt van de zitting. ‘Toen boog een rechter, een mooie brunette, zich met een lach naar voren. Het is over. Je bent onschuldig, ga, ga, ga! De uitspraak was me volstrekt ontgaan’, lacht Beugel.

Er barste een groot gejuich los. Het nieuws van de vrijspraak ging viraal op Griekse sociale media. ‘Mensen noemden het een mooie dag voor humaniteit en solidariteit met vluchtelingen’, zegt ze. Beugel wilde met haar gevolg naar het cafeetje aan de overkant om de overwinning te vieren. Plots was de hemel pikdonker. Met bakken kwam de regen naar beneden. Het bliksemde en donderde. De straat veranderde in een rivier. ‘Ik zei: de zondvloed aan leugens is weggespoeld. Een echte catharsis.’
De volgende dag werd ze wakker met een vreemd gevoel. ‘Ik miste iets. Ik was iets kwijt. Opeens dacht ik: ik heb geen rechtszaak meer. Kennelijk wordt zoiets een gezel, waarmee je een symbiotische verhouding ontwikkelt.’

Ze blikt terug. De zaak heeft langer geduurd vanwege een persconferentie in 2021. Met een grote rode hoed op vroeg Beugel: ‘Premier Mitsotakis, wanneer stopt u eindelijk met liegen? Liegen over de pushbacks. Liegen over wat er gebeurt met vluchtelingen in Griekenland.’ Daarmee verwees ze naar de Griekse kustwacht die vluchtelingenboten de volle zee opduwen en grenswachten die vluchtelingen met geweld de landsgrenzen overjagen. De premier was woedend. ‘Zonder de rode-hoed-vraag was ik volgens mijn advocaat allang bij de rechter vrijgesproken’, stelt Beugel.

‘Je moet zeggen dat het een fantastische uitspraak is. Dat het recht heeft gezegevierd. Maar ik denk: hoeveel Grieks belastinggeld is hiermee verspild, hoezeer is het overvolle rechtssysteem verder belast en hoezeer is hier de rechtsstaat geschonden, want het druist in tegen EU-wetgeving om te proberen journalisten met nep-processen de mond te snoeren.’

Haar zaak was een voorbeeld van een SLAPP-proces (Strategic Lawsuit Against Public Participation), bedoeld om critici te ondermijnen, financieel en mentaal uit te putten. Beugel prijst zich gelukkig met de hulp die ze kreeg van de vakbond NVJ, internationale persorganisaties, De Groene Amsterdammer en haar Griekse advocaat, die pro bono werkte. Ook waren twee functionarissen van de Nederlandse ambassade tijdens zittingen aanwezig. ‘Zonder die morele steun en financiële hulp red je het niet. Vier jaar lang? Een beetje advocaat kost al gauw 250 euro per uur. En dat weten de personen die met deze aanklachten komen ook.’

Binnen Europa staat Griekenland op de allerlaagste plaats wat betreft persvrijheid. https://rsf.org/en/index ‘De goede media die de macht controleren en onrecht aantonen, wordt het werken onmogelijk gemaakt. Het is hier in Hellas sinds Mitsotakis in 2019 aan de macht kwam, de omgekeerde wereld. Als je hier tegenwoordig als journalist géén rechtszaak tegen je hebt, ben je geen goede journalist.’

En moge dit een goed omen zijn voor Pieter Wittenberg en de andere hulpverleners die ook in een jarenlange slepende rechtszaak verwikkeld zijn, zegt Beugel. ‘Hun volgende zitting is 4 december aanstaande op Lesbos. Het hulp bieden aan vluchtelingen, zoals ook zij hebben gedaan, is géén misdaad.’

Lees ook: