Voor een Groene-kroniek over de Britse fotograaf Martin Parr keek ik rond op het wereldwijde web en belandde bij een oud VPRO-radio-interview met fotograaf Martijn van de Griendt. Voor een Parr-expositie in Museum Helmond was hem in 2014, als collega, geestverwant en bewonderaar, gevraagd om een filmreportage over Parr te maken terwijl de grootmeester zelf foto’s van het Helmonds carnaval maakte. Van de Griendt had zich er behoorlijk ongemakkelijk bij gevoeld omdat de grootmeester duidelijk niet zat te wachten op een opvallende extra man met filmcamera bij zijn werk, dat juist floreert bij onopvallendheid. Martijn, zelf documentair fotograaf, met groot hart en toen al indrukwekkend oeuvre, had dus alle begrip. Maar ja, de uitnodiging was wel vererend.

Veel van zijn eigen fotografisch werk gaat over jongeren en hun cultuur, en ik vond het leuk te ontdekken dat hij destijds dus ook al filmde (zij het geen jongeren, maar een man op leeftijd). Later maakte Van de Griendt een fotoserie over Eindhovense tiener Maria – geadopteerd, ontspoord, verlangend naar houvast en liefde – en hij voegde daar in 2017 een gefilmde documentaire over haar aan toe: Maria, I Need Your Lovin’ (helaas niet meer te zien op NPO Doc; wel een trailer op YouTube). Vandaag volgt zijn nieuwe, langere film: De Heilige Drie-eenheid.

Weer zijn we in Eindhoven, weer ontmoeten we jongeren. Innig bevriend zijn Alex Sophie, Emma en Robbie. We zien ze op hun hangplein, kleding shoppend in winkels, snackend, zich voorbereidend op een schoolgala, en we gaan mee als ze een vakantiehuis bij zee huren. Gewone, met hun telefoon vergroeide jongeren; aan elkaar hangend en plukkend; muziek luisterend, meezingend, meedansend; druk met uiterlijk, make up, kleding. Met een eigen Nederlands-Angelsaksisch jargon inclusief straattaalelementen. Gierend van de lach, geitend, leve de lol. Maar hun liefde voor elkaar is juist diep en ernstig. Alex Sophie: ‘Meer dan gewoon vrienden. Meer dan verliefd zijn. En niet daar ergens tussenin. Ik houd van jullie op elke manier die er is. En meer dan dat.’ Wie vreest dat zoveel openlijk beleden liefde nooit gelijkwaardig beantwoord kan, heeft het, gelukkig, mis. Emma en Robbie beamen hartgrondig. Geëxalteerd? Leeftijdgebonden? Misschien allebei een beetje. En soms zijn minieme barstjes voelbaar. Eventjes. Maar deze liefde overwint.

Oud, wit en man zijnde, vind ik het toch wel wat veel. Maar, bedenk ik tegelijk, wat waren wij lichamelijk en geestelijk extreem afstandelijk toen we hun leeftijd hadden. En akelig onwetend over de zich roerende feiten des levens inzake lichaam en ziel (Robbie geeft Emma voor de lol in een schoollokaal een gedetailleerd lesje voortplantingsbiologie, compleet met kundige tekeningen op het whiteboard. Zelfs van die feiten wist ik destijds bar weinig. Good for them.) Dat ze luidkeels meezingen met Khia’s expliciete, My Neck, My Back (ik vind het op YouTube en lees Deze video is mogelijk ongeschikt voor sommige gebruikers) doet me dan weer blozen en me afvragen of dit bevrijding of stoerheid is – misschien beide.

Ik noemde het trio ‘gewoon’, omdat ze veel van hun uiterlijk, gedrag en smaak delen met generatiegenoten. Maar tegelijk zijn ze dat niet. Er zijn meer vrienden om hen heen – we leren ze niet kennen – maar dat een fotograaf/filmer juist dit trio uitkoos is natuurlijk geen toeval. En ik vraag me af of hun extreme band jaloersmakend is voor hun umwelt. Of dat die juist kritiek oplevert, die trouwens vaak uit jaloezie voortkomt. De vraag is dan weer wel hoe jaloers andere kids zouden zijn als ze wisten wat er onder de extraverte viering van leven, lol en driehoeksliefde óók schuilt aan puberonzekerheden (die de jaloersen zelf ook hebben). Die eindeloos versterkt worden door sociale media, die wij door ‘de genade van vroege geboorte’ (ik draai Helmut Kohl even om) ontliepen.

Dat Emma haar perfecte huid vol plamuurt blijkt louter om lekker bezig te zijn. Het klinkt enigszins overtuigend. Maar dat Alex zich een dag kut voelt wanneer ze een heel mooi meisje op TikTok ziet, dat is ernstiger. Het zijn alle drie zulke prachtige ‘kinderen’ (net als trouwens het merendeel van hun leeftijdgenoten). Je leest veel over de negatieve impact van de ‘socials’ op jongerenwelzijn, en dat geloof je en weet je dan – maar het van dichtbij zien en voelen, dat is echt indringender. Wat was onze puberteit (ook lastig) overzichtelijk vergeleken bij die van nu. En je kunt hun telefoonverslaving met bijkomende ongeluksgevoelens ‘dom’ noemen, maar deze MAVO-scholieren zijn dat juist helemaal niet. Zoals blijkt uit de gesprekken in het tweede deel waarin de film steeds meer gewicht krijgt. Dankzij henzelf.

Er is trouwens meer en groter verdriet dan die aan leeftijd gebonden is. Al kort na filmbegin wordt het trio even duo: Emma en Robbie op sjiek in een limousine. Martijn heeft dan Alex aan de lijn. Die is ‘tantoe depressief’, heeft ‘geen cancer gedaan’. ‘Ik weet dat er iemand dood is gegaan, maar vergeet dat het mijn eigen vader is.’ Allemachtig, en ze had al geen moeder meer, dat slimme, geestige, uitbundige, stille meisje. Ook Martijn staat, net als de kijker, herhaald machteloos tegenover dat allerdiepste verdriet, die eenzaamheid. Die ‘oneerlijkheid’ zoals Alex dat zelf ook ervaart.

In het vakantiehuisje aan zee vinden de belangrijkste gesprekken plaats. Onderling en in interviews door Martijn. Met Robbie die helemaal niet gelukkig blijkt met de uitbundige vrouwelijkheid in motoriek en gedrag die hem volledig lijkt te typeren. Soms wil hij een stoere brakka boy in trainingspak zijn. Er is de eeuwige struggle zichzelf te accepteren. Wanhopig roept Martijn dat hij zo leuk is, dat ze allemaal gek op hem zijn. Dat moet hij, in vertrouwen genomen, ook roepen, maar helpen doet het niet echt. Onder de uitbundige queer-extraversie schuilt depressie. Maar nee, we hoeven niet bang te zijn, belooft hij.

Evenmin helpt het tegen de meisjes te zeggen hoe mooi ze zijn. Waarbij gelukkig blijkt dat ze meer vrede met zichzelf hebben dan in eerder, gevaarlijk depressieve, zelfdestructieve periodes. En als Emma vaststelt dat ze ondanks haar puberoorlog eigenlijk een redelijke verhouding met haar ouders begint te krijgen, is dat zowel oprecht als een opluchting voor de kijker.

Eind goed, al goed? Nee. Tegen de indringend onder woorden gebrachte wanhoop van Alex valt niet op te boksen. Zie het maar droog te houden. Martijn, de oudere jongere, de vijftiger die het liefst de ‘vierte im Bunde’ lijkt te willen zijn, ziet maar één oplossing. Hij legt de Heilige Drie-eenheid tegen elkaar aan op een van de bedden, Alex in het midden. Filmt en fotografeert ze. Geen werk maar therapeutisch bedoeld. Hij bezweert er hun vriendschap en liefde mee, voor Alex nog belangrijker dan voor de anderen. Moge die duren. Gewone jongeren, bijzondere jongeren, gewone jongeren.