Als reactie op de aanhoudende genocide door Israël in Gaza en de steeds ernstiger mensenrechtenschendingen op de Westelijke Jordaanoever, heeft de internationale gemeenschap de druk om een Palestijnse staat op te richten opnieuw opgevoerd. Eind juli waren Frankrijk en Saoedi-Arabië gezamenlijk voorzitter van een topoverleg in New York, waar vertegenwoordigers van ruim honderd landen bijeenkwamen om dit doel nieuw momentum te geven. Sindsdien hebben Canada, Australië en diverse Arabische landen zich aangesloten bij de oproepen tot erkenning, terwijl het Verenigd Koninkrijk heeft aangegeven dit te zullen doen als Israël niet instemt met een staakt-het-vuren.

Hoewel dit wereldwijd wordt geprezen als een belangrijk diplomatiek initiatief, is het bevorderen van het idee van een Palestijnse staat op een moment dat bijna 2,2 miljoen mensen slachtoffer zijn van een door Israël georkestreerde hongercampagne, niet meer dan politiek theater. De versie van een Palestijnse staat die de internationale gemeenschap nu naar voren schuift, zal noch een einde maken aan de genocide in Gaza, noch leiden tot de oprichting van een werkelijk soevereine staat.

Dat theater dient slechts één doel: Israël voorzien van legitimiteit en diplomatieke dekking voor zijn wreedheden in Gaza en de voortdurende aanvallen op de Westelijke Jordaanoever. In maart 2025 hadden 147 van de 193 VN-lidstaten de Palestijnse staat al erkend. Maar een internationale gemeenschap die niet bereid of niet in staat is om de opzettelijke uithongering van Gaza te stoppen, zal Israël nooit kunnen dwingen tot de concessies die nodig zijn voor de oprichting van een werkelijk soevereine Palestijnse staat.

In werkelijkheid is het moment voor een Palestijnse staat allang voorbij. Israël heeft decennialang systematisch gewerkt om dit vooruitzicht vrijwel onmogelijk te maken. Zowel territoriaal, institutioneel, financieel als juridisch zou een dergelijke entiteit nauwelijks lijken op een soevereine natiestaat.

Om te beginnen is het gebied waarover wordt gesproken sterk versnipperd, opgedeeld in losse enclaves, en zou het hooguit veertig procent van de Westelijke Jordaanoever beslaan – waarbij Gaza waarschijnlijk geheel buiten beschouwing blijft. Zal de internationale gemeenschap Israël dwingen de controle over Area C, de zestig procent van de Westelijke Jordaanoever die volledig onder Israëlische militaire en administratieve macht staat, op te geven? En zal zij Israël onder druk zetten om afstand te doen van de controle over de Gazastrook?

Sinds 1967 heeft elke Israëlische regering de nederzettingen in de bezette Palestijnse gebieden uitgebreid. Joodse burgers werden systematisch aangemoedigd om zich op de Westelijke Jordaanoever te vestigen, onder meer door financiële voordelen en de aanleg van infrastructuur. Elke nederzetting beschikt bovendien over een civiele veiligheidseenheid die wordt gefinancierd en bewapend door het Israëlische ministerie van Defensie en feitelijk wordt gesteund door het Israëlische leger. Zal de internationale gemeenschap Israël onder druk zetten om deze nederzettingen te ontmantelen, of om één enkel rechtssysteem in te voeren waarin Palestijnen – zowel christenen als moslims – en joodse Israëli’s gelijk worden behandeld onder dezelfde wet?

Volgens het interim-akkoord van Oslo II uit 1995 behoudt Israël de volledige controle over alle watervoorraden in de bezette gebieden. Op basis van deze regeling krijgen de Palestijnen toegang tot slechts twintig procent van het water uit de watervoerende laag op de Westelijke Jordaanoever, een hulpbron die zij delen met de Israëli’s. Zal de internationale gemeenschap Israël ertoe dwingen een eerlijkere verdeling van deze hulpbronnen te realiseren tussen Palestijnse gemeenschappen en joods-Israëlische nederzettingen op de Westelijke Jordaanoever?

Op dit moment controleert Israël vrijwel alle buitengrenzen van de bezette gebieden. Elke Palestijn – inclusief Mahmoud Abbas, de president van de Palestijnse Autoriteit (PA) – heeft toestemming van Israël nodig om het gebied binnen te komen of te verlaten, en vaak zelfs om zich binnen de gebieden zelf te verplaatsen. Zal de internationale gemeenschap Israël ertoe dwingen de controle over deze grenzen en grensovergangen op te geven?

De PA, die in 1994 is opgericht om de Palestijnse aangelegenheden op de Westelijke Jordaanoever en in de Gazastrook te regelen, functioneert minder als een regering dan als een onderaannemer van de Israëlische militaire bezetting. Israël behoudt zich zelfs het recht voor om de uitslagen van verkiezingen goed te keuren. Zal de internationale gemeenschap eisen dat Israël werkelijk vrije en eerlijke verkiezingen toestaat – en de uitslagen ook accepteert?

Volgens het Protocol van Parijs uit 1994 heeft Israël de controle over de overdracht van btw-inkomsten aan de PA, die een belangrijke bron van inkomsten vormen. Zal de internationale gemeenschap Israël ertoe dwingen een Palestijnse regering toe te staan haar eigen inkomsten te beheren?

Deze vragen raken slechts aan de oppervlakte van de talloze territoriale en bestuurlijke obstakels die de vorming van een toekomstige Palestijnse staat in de weg staan. Belangrijker nog: ze gaan volledig voorbij aan het historische onrecht dat de Palestijnen is aangedaan, waaronder de rechten die miljoenen vluchtelingen al decennialang worden ontzegd.

Elke discussie over een Palestijnse staat die deze fundamentele kwesties onbesproken laat, leidt slechts af van de voortdurende wreedheden van Israël. De geschiedenis leert dat genocide nooit is gestopt door te vertrouwen op het gezond verstand van de daders. Alleen concrete maatregelen – zoals sancties en een wapenembargo – kunnen Israël dwingen zijn brute geweld te stoppen.

In plaats van zich te verliezen in zinloze politieke gebaren, moeten de wereldleiders drie fundamentele vragen onder ogen zien: geldt het internationaal recht ook voor Israël? Moeten de mensenrechten van de Palestijnen worden gerespecteerd? En is de internationale gemeenschap werkelijk toegewijd aan het handhaven van de naoorlogse wereldorde? De antwoorden op deze vragen bepalen niet alleen de toekomst van het Israëlisch-Palestijnse conflict, maar ook de geloofwaardigheid van het op regels gebaseerde internationale systeem zelf.

Lees ook: