De zorgen over onze democratie nemen toe. Veel Nederlanders ervaren een groeiende polarisatie en ergeren zich aan de toon van het politieke debat. Tegelijkertijd zien we elke dag hoe kwetsbaar de democratie is. Niet alleen in landen als Turkije en India, maar sinds Donald Trumps inauguratie ook in de Verenigde Staten. Wat kunnen we in Nederland doen aan het verminderen van polarisatie en het versterken van steun voor de democratie?

In de sociale wetenschappen is deze vraag de afgelopen jaren steeds prominenter geworden. Maar tot op de dag van vandaag komen de studies die op deze vragen ingaan helaas vooral uit de Verenigde Staten. Eén van de meest invloedrijke studies is een zogeheten “megastudie” van Jan Voelkel en 75 collega’s, onlangs gepubliceerd in het toonaangevende wetenschappelijke tijdschrift Science.

In die studie testen de onderzoekers 25 mogelijke interventies onder ruim 30.000 Amerikanen. Ze keken naar drie uitkomsten:

1. Verminderen de interventies politieke polarisatie?
2. Verminderen ze antidemocratische opvattingen?
3. Verminderen ze de bereidheid tot politiek geweld?

De interventies zijn zeer verschillend: van meditatie tot video’s over politiek geweld, van perspective-taking-oefeningen tot het corrigeren van misvattingen over politieke tegenstanders. De resultaten zijn fascinerend. In onderstaande figuur zie je dat veel interventies effectief waren in het verminderen van polarisatie (paneel A), maar dat het moeilijker was om antidemocratische opvattingen (paneel B) of bereidheid tot politiek gemotiveerd geweld (paneel C) te beïnvloeden. Sommige interventies hebben zelfs sterk uiteenlopende effecten. De “democratic collapse threat” interventie vermindert polarisatie en antidemocratische opvattingen, maar versterkt steun voor politiek gemotiveerd geweld.

Maar… dat is de VS. Hoe werkt dit in Nederland?
Dat is precies wat wij de komende maanden willen onderzoeken. Het is van groot belang om te kijken hoe dit soort interventies bij ons werken. We hebben in Nederland immers een totaal ander politiek systeem, en ook onze politieke cultuur en ons partijenstelsel zijn totaal anders. Grote kans dat daardoor ook dit soort interventies anders werken.

We gaan daarom de vijf meest veelbelovende interventies plus twee controlecondities uit de Voelkel-studie aanpassen aan de Nederlandse context en zullen deze integreren in een grootschalige studie. De interventies die we hebben uitgekozen zijn: “common national identity”, “correcting democracy misperceptions”, “correcting oppositional misperceptions”, “democratic collapse threat”, “null control”, “alternative control” en “positive contact video”. Daarnaast voegen wij nog een narratieve empathie-inductie, een populistische inoculatie-interventie, en een polarisatiefilmpje van Sire toe.

Doe mee!
Maar daar willen we het niet bij laten. Heb jij als onderzoeker, beleidsmaker of maatschappelijke organisatie een idee voor een interventie die:

• polarisatie kan verminderen,
• of juist democratische attitudes kan versterken?
• En anders is dan één van de 10 interventies die wij hebben geselecteerd?

Dan horen we graag van je! We staan open voor samenwerking in de vorm van input of sponsoring. We hebben helaas geen extra budget, maar als jij wél middelen hebt en interesse in een gezamenlijke opzet, kunnen we er samen iets moois van maken.

Interesse of ideeën? Neem contact op met Bert (b.n.bakker@uva.nl), Matthijs (m.rooduijn@uva.nl) of Gijs (g.schumacher@uva.nl).