Ik was lang niet de enige die een beetje bedroefd was toen Jan Timman aan het begin van het NK werd uitgeschakeld door Erwin L’Ami. Hun twee partijen met klassieke bedenktijd werden remise en de twee vluggertjes van de tiebreak won L’Ami met 1½ – ½. Timman bedankte iedereen hartelijk, stapte op zijn fiets en reed naar zijn logeeradres, het huis van zijn schoonouders in Utrecht, waar ook het NK wordt gespeeld.

Ik sprak iemand die zich verbaasde over de branie waarmee Timman in de pers had gezegd dat hij het toernooi speelde met de bedoeling om het te winnen. Begreep Timman dan niet dat die kans klein was?

Natuurlijk begreep hij dat wel. L’Ami, die overigens twee dagen later ook werd uitgeschakeld, werd aan het begin gezien als een van de grote kanshebbers voor de toernooiwinst, en dat wist Jan ook heel goed.

Ik denk dat wat mijn gesprekspartner ‘branie’ noemde door hem wordt beschouwd als een zedelijke plicht voor een schaker van zijn niveau. Hij moet de strijd in gaan als iemand die alles zal geven en daar ook vertrouwen in heeft. De houding van ‘ik zie wel waar het schip strandt’ heeft hij altijd minderwaardig gevonden.

Ik sla het NK even over tot volgende week, als we weten wie de Nederlandse kampioenen bij de mannen en de vrouwen zijn. Deze week iets anders: de nieuwe Britse minister van Financiën, Rachel Reeves.

Ik heb een groot, rijk geïllustreerd en loodzwaar boek, geschreven door de Zwitser Beat Rüegsegger, dat Persönlichkeiten und das Schachspiel heet. Het gaat over beroemdheden die ook iets met schaken hadden. Niet alles is waar wat er in staat.
Als ik het oppak, denk ik soms aan een oude advertentie van een Duitse kleine ondernemer die zocht naar een medewerker ‘liefst zonder zogenaamde persoonlijkheid’. Zulke bescheiden medewerkers moesten een halve eeuw geleden ook al met een lantarentje gezocht worden.

Ik denk dan ook aan de vermanende woorden van J. H. Donner in zijn boek De koning. ‘De waarde van dit spel ligt niet hierin dat Goethe er een gunstig oordeel over had, of dat Jean Rostand het zeer graag – zij het zwak – speelde. Het schaakspel is een cultuurmonument omdat El Greco (de Calabrees) het speelde, Philidor, Lasker, Aljechin en Botwinnik.’

Ware woorden, al vroeg ik me af of Donner niet in de war was met Edmond Rostand, de schrijver van het toneelstuk Cyrano de Bergerac. Maar die Jean Rostand, een schaaklievende bioloog, bestond ook.

Rachel Reeves (1979), de nieuwe Kanselier van de Schatkist, zoals de Britten dat grappig noemen, staat niet in het boek over de persoonlijkheden, want toen dat in 2000 verscheen was ze al een persoonlijkheid, maar dat was nog niet algemeen bekend. Ze was al wel Brits schaakkampioen van de meisjes tot en met veertien jaar geweest.

In 2010 werd Rachel Reeves parlementslid voor Labour en een jaar later organiseerde ze in het House of Commons een drukbezochte bijeenkomst om fondsen te werven voor het programma Chess in Schools and Communities. Onder de hoge gasten waren Garry Kasparov en Nigel Short.

Reeves speelde een snelschaakpartijtje (tien minuten bedenktijd) tegen een journalist van The Guardian, Stephen Moss, een goede clubspeler. Ze verloor.

Toen greep Kasparov in. Hij wilde een revanche voor Rachel en zei dat hij haar maar drie keer een aanwijzing zou geven. Hij gaf er meer, maar zei toen dat het alleen maar algemene adviezen waren, geen concrete zetten.

De stelling van Rachel Reeves knapte op, ze won zelfs een dame, en Stephen Moss moest opgeven. ‘Ik denk dat het een van de beste partijen is die ik ooit gespeeld heb’, zei ze lachend. En Moss was ook niet ongelukkig. Hij schreef: ‘The Guardian verloor, maar eervol, en nadat ik aan het eind van de partij de hand schudde met de onsterfelijke Kasparov, zal ik die een maand lang niet wassen.’