Als je een schaker naar zijn schuldige pleziertjes vraagt, noemt hij vast het Armageddon. Eigenlijk is het schaak-Armageddon iets dat niet zou mogen bestaan. Alleen al die megalomane term, alsof een bliksemsnel vluggertje aan het eind van een serieus toernooi vergelijkbaar is met een bijbelse eindstrijd aan het einde der tijden. Aan de andere kant maakt juist het enorme verschil tussen het serieuze toernooi en het bliksemsnelle beslissende vluggertje dat we ons verdringen bij de demonstratieschermen en het liefst zelf op het podium zouden springen om de helden een flesje water toe te werpen.

Het Armageddon tussen Anish Giri en Jorden van Foreest aan het eind van het Tatatoernooi van 2021 was een krankzinnig spektakel. Stukken vlogen in de lucht en moesten door Giri weer op het bord gezet worden in de seconden die hij nog over had. Tegen het eind stond Giri gewonnen, maar toen maakte hij een blunder en even later overschreed hij de tijd. Toen het voorbij was zei Van Foreest: ‘Hij speelde beter, maar ik speelde sneller.’

Aan het eind van het NK dat dit jaar van 2 tot 9 juli in het Utrechtse voetbalstadion Galgenwaard werd gehouden, speelden Giri en Jorden van Foreest weer een tiebreak, al was er nu geen Armageddon-partij. De tiebreak bestond uit ordentelijke vluggertjes met vijf minuten bedenktijd en twee seconden extra per zet. Er vielen drie remises en Giri won er één, waardoor hij voor de vijfde keer kampioen van Nederland werd.

‘Heb je een waardige opvolger?’ vroeg iemand aan Erwin l‘Ami, de kampioen van vorig jaar. ‘Ik kan ermee leven’, zei Erwin en hij lachte een beetje, misschien als de boer met kiespijn. Zoals je van Vasili Smyslov (1921-2010) kunt zeggen dat hij de slechtst beloonde wereldkampioen was, zo is het met L’Ami als kampioen van Nederland.

Smyslov won tussen 1953 en 1958 twee kandidatentoernooien en hij speelde drie tweekampen om het wereldkampioenschap tegen Botwinnik, waarvan Smyslov er één gelijk speelde, één won en één verloor. In totaal scoorde hij in die drie matches één punt meer dan Botwinnik. Toch was hij in die periode maar een jaar wereldkampioen, doordat de reglementen niet in zijn voordeel waren.

Erwin l‘Ami won op 30 december het NK van 2022 en op 7 juli van dit jaar werd hij door Jorden van Foreest uitgeschakeld in het NK van 2023. Hij kon maar een half jaar van zijn titel genieten. In de geschiedenis, die teruggaat tot 1873, is hij de meest kortstondige kampioen.

Het komt door het jubileum van de KN/SB, die 150 jaar bestaat. De bond organiseert allerlei feestelijkheden en wilde ook een mooi kampioenschap met een sterke bezetting. Een begrijpelijke wens, maar het is niet eenvoudig om in de agenda van een moderne topspeler nog een vrije week te vinden, vooral niet als het Anish Giri is.

De bond slaagde in vele opzichten. Het voetbalstadion Galgenwaard in Utrecht werd algemeen als een prettige locatie voor het NK ervaren. Ik heb zelf ook een paar keer in voetbalstadions gespeeld en dit jaar was ik in de Johan Cruijff Arena als toeschouwer bij een ronde van het Tatatoernooi. Het is prettig in die stadions als de voetballers weg zijn.

Het lukte om een mooi deelnemersveld samen te stellen met zes kampioenen uit het verleden. Van oud naar jong: Sergey Tiviakov en Dimitri Reinderman (beiden vijftig jaar), Erwin l‘Ami (38), Anish Giri (29). Jorden van Foreest (24) en Max Warmerdam (23). De uitslag van dit jaar wijst erop dat het een voordeel is om jong te zijn, maar niet al te jong, want Max Warmerdam moet nog even wachten.

De bond hoopte dat dit sterke deelnemersveld op een mooie locatie, in een periode dat het zonnetje schijnt, tot veel aandacht in de media zou leiden, maar die hoop bleek ijdel. De meeste aandacht was er voor een incident bij het NK van de vrouwen, dat met overmacht gewonnen werd door Eline Roebers (17).

Op 5 juli, de dag waarop Poly raasde, code rood was afgegeven en het openbaar vervoer stil lag, kon Arlette van Weersel niet naar Galgenwaard komen. Ze logeerde niet in Utrecht, maar als jonge moeder was ze thuis in Alkmaar gebleven.

Ze kreeg een nul, omdat de wedstrijdleider zei dat het haar eigen verantwoordelijkheid was om op tijd aan het bord te verschijnen. De Commissie van Beroep, waar ze een protest indiende, liet weten dat het al een paar dagen duidelijk was geweest dat er slecht weer op komst was.

Het deed me denken aan het lied I’m the Arbiter uit de musical Chess (1984), die veel ontleende aan de WK-match tussen Anatoli Karpov en Viktor Kortsjnoi in 1978 in Manilla. Het refrein was:

I’m on the case
Can’t be fooled
Any objection
Is overruled

Overigens had de echte wedstrijdleider in 1978, de kalme Duitser Lothar Schmidt, niets gemeen met de flamboyante schreeuwlelijk uit de musical.

De meest oogstrelende partij van Giri speelde hij in de kwartfinale, waarin hij Benjamin Bok uitschakelde, die even uit Saint Louis was overgekomen.