Er is wel eens geschreven dat schaakjournalisten te veel zwelgen in een gewelddadig taalgebruik, waarin aan het bord het wurgtouw wordt aangetrokken of de ledematen stuk voor stuk afgehakt, en daar zat wat in, maar in de echte schaakwereld ging het er ook niet altijd vreedzaam toe.

Ik begin met een recent en relatief onschuldig voorbeeld. In het Amerikaans kampioenschap in Saint Louis speelde de favoriet Fabiano Caruana vorige week in de vijfde ronde tegen Christopher Yoo.

Yoo is 17 jaar. Hij werd internationaal meester toen hij twaalf was en grootmeester een paar dagen voor zijn vijftiende verjaardag. Tegen Caruana stond hij na de opening beter, maar Caruana speelde het middenspel beter en won. Yoo verfrommelde een notatieformulier, rende weg naar de uitgang en onderweg sloeg hij een jonge vrouw die een video maakte op haar rug.

Het doet denken aan het gedrag van de Nederlandse grappenmaker Joost Klein op het Songfestival, maar hier waren de gevolgen ernstiger. Yoo werd het toernooi uitgegooid, hij werd geschorst als lid van de Amerikaanse schaakbond en de politie constateerde een ‘fourth degree assault’ waarvoor hij zich voor een jeugdrechtbank zal moeten verantwoorden.

Er zijn ergere dingen gebeurd onder schakers. De enige moordenaar die ik in levenden lijve heb gezien was de Amerikaan Raymond Weinstein, die net als ik speelde in de studentenolympiade van 1964 in de Poolse stad Krakau. Hij was nog maar internationaal meester, maar hij had al zoveel gepresteerd dat hij een van de sterkste Amerikaanse schakers leek te worden.

Na Krakau ging hij naar Amsterdam om te studeren bij Johan Barendregt, die schaakmeester was en later een goede vriend van me werd, maar ook hoogleraar psychologie was aan de Universiteit van Amsterdam.

Ik was er niet bij, maar ik heb begrepen dat er ruzie kwam en dat Weinstein Barendregt probeerde te vermoorden, wat door verzet van Barendregt mislukte.

In ieder geval werd Weinstein Nederland uitgezet. In de Verenigde Staten werd hij in een inrichting opgenomen en daar vermoordde hij een kamergenoot die iets verkeerds over zijn moeder zou hebben gezegd. Voor zover ik weet leeft hij nog steeds in een psychiatrische inrichting.

Weinstein was zielig en Claude Bloodgood (1937-2001) was dat misschien ook, maar die was ook sluw. Na een aantal veroordelingen voor minder ernstige zaken vermoordde hij in 1969 zijn moeder. Later zei hij dat het zijn stiefmoeder was, maar dat was niet waar.

Hij was een sterke schaker, maar niet zo goed als hij het deed voorkomen. In de gevangenis wist hij het ratingsysteem van de Amerikaanse schaakbond zo te manipuleren dat hij door steeds tegen dezelfde groep gevangenen te spelen de op een na hoogste Amerikaanse rating kreeg, achter Gata Kamsky, die later kandidaat-wereldkampioen werd.
Het zou hem volgens de regels van de bond het recht geven om mee te doen aan het Amerikaans kampioenschap en misschien zelfs aan een olympiade in het Amerikaanse team, maar dat ging niet door. Bloodgood had al eens geprobeerd uit de gevangenis te ontsnappen door een tijdelijk verlof voor een schaakwedstrijd en dat lukte toen ook even, maar na een paar dagen werd hij weer ingerekend.

In de gevangenis schreef hij een paar schaakboeken, waarvan The Tactical Grob (over de opening 1. g2-g4) het bekendst is. Je kunt het nog steeds bij Amazon bestellen.

De Amerikaanse schaakmeester Abe Turner (1924-1962) was geen moordenaar, maar een slachtoffer. Hij werkte voor het maandblad Chess Review en werd in het kantoor van dat blad vermoord door een andere werknemer (geen schaker, geloof ik) die het lijk opborg in een kluis. De moordenaar zei dat hij daartoe opdracht had gekregen van de Amerikaanse Secret Service, omdat Turner een communist zou zijn.

Turner schijnt een soort mentor van Bobby Fischer te zijn geweest, en die was diep geschokt door zijn dood.
Terwijl ik dit alles opschreef dacht ik: ach ja, die Amerikanen, zo gaat dat daar. Maar dat was bekrompen van mij.

De ergste schaakmoordenaar was de Rus Alexander Pitsjoeskin, die in 2007 in Moskou veroordeeld werd wegens moord op 49 mensen (waarschijnlijk waren het er meer) en bekend werd als de Schaakbordmoordenaar, omdat hij als kind in het park volwassen schakers had verslagen, maar vooral omdat hij na zijn arrestatie had gezegd dat hij met 64 moorden alle vakken van het schaakbord had willen vullen.

Op de Russische televisie zei hij dat de eerste moord was als de eerste liefde, die je nooit vergeet. De verleiding is groot om meer over hem te vertellen, maar ik doe het niet, want het is te erg.

Doordat Yoo in het Amerikaans kampioenschap gediskwalificeerd werd, was Caruana het punt kwijt dat hij tegen hem gescoord had, maar deze week werd hij toch kampioen. Het kampioenschap van de vrouwen werd gewonnen door Carissa Yip en zo bleef alles zoals het was, want vorig jaar waren die twee ook al kampioen geworden.