Midden achttiende eeuw hadden mensen in Oostenrijk blijkbaar een manier om tot zelfdoding te komen – door zélf een moord te plegen, vaak op een kind, waardoor ze alsnog op het schavot belandden. Aldus de tekst op het scherm aan het einde van Des Teufels Bad. Het verhaal gaat over Agnes (Anja Plaschg) die trouwt met slapjanus Wolf (David Scheid) die misschien wel stiekem op mannen valt. Hoe dan ook, in deze streng gelovige boerengemeenschap is Agnes een eenling. Ze houdt van Jezus, zoals iedereen, maar meer nog wil ze een kindje. Als dat niet kan overvalt een melancholie haar die de dorpelingen voor waanzin aanzien, een teken volgens hen dat ze in de ban is van de duivel.

De producent is Ulrich Seidl, agent-provocateur van de Oostenrijkse cinema. De regisseurs zijn Veronika Franz en Severin Fiala die een paar jaar geleden het schokkende Ich seh, Ich seh maakten, waarin twee jongens over de identiteit van hun moeder twijfelen nadat die plastische chirurgie heeft ondergaan. Des Teufels Bad is nog extremer. Als bronmateriaal dient Suicide by Proxy in Early Modern Germany: Crime, Sin and Salvation (2023) van de Amerikaanse historicus Kathy Stuart, tevens adviseur tijdens de productie.

Over Des Teufels Bad tipte een vriendin mij op de valreep. En: ik kan aan weinig andere films denken die mij in recente tijden zo hebben geraakt. Ik wist niets voordat ik ging kijken. Neem dit ook algemener, figuurlijker; de film doet je blik écht kantelen. Het zou zonde zijn voor het kijken te veel over het onderwerp te weten, want de subtiele vertelwijze – onverwacht zie je dingen die je met geen mogelijkheid kunt plaatsen – is de grote kracht van de film. Geen spoilers dus.

De beelden van cameraman Martin Gschlacht, die ook Ich seh, Ich seh fotografeerde, zijn afwisselend stil en haarscherp en wazig en chaotisch. De eerste stijl geeft vorm aan het berg- en boslandschap waar het verhaal zich afspeelt, en toont vooral de vervreemding en isolatie van Agnes, de tweede laat de monstrueuze, (bij)gelovige inwoners zien – vooral Agnes’ schoonmoeder die zich met álles bemoeit – die graag dronken worden en dieren offeren of opeten tijdens ritualistische feesten.

Folk horror, dus. Het subgenre dat in de laatste jaren veel schitterende films heeft opgeleverd, voorop The Witch (2015) van Robert Eggers waar ik vaak aan moest denken tijdens het kijken naar Des Teufels Bad. De sfeer, grauw en gevaarlijk. De diepere betekenis, verwoestend voor je ziel. En die bekende genre-eigenschap – de waanzinnige vrouw. Altijd heeft zij meer kennis, weet zij een waarheid waar de gemeenschap omheen danst, letterlijk in een scène die ik niet snel zal vergeten. Bloed drinkende dorpelingen in de ban van een collectief delirium. Deze zinnen tik ik met trillende vingers, denkend aan Des Teufels Bad.